Hemşirelik Aracılığı
Hemşirelik Aracılığı
Hemşirelik aracılığı, hemşirelik süreci sisteminin en son alt sistemidir. Hemşirelikte hemşire, hastaya sağlık-hastalık sorununda yardımcı olmak için aracılık yapar. Hemşire sorunu çözümlemek için yardım ederek, sorun ile çözüm arasına girer.
Hemşirelik bakımında hastanın büyük ölçüdeki katkısı önemlidir. Hemşire bir birey, aile veya çevreyi ele aldığında, hastanın katılması başarı yaratır.
Hastanın yardımı uzun zaman gerektirir; fakat sonuç olarak harcanan zaman değerlidir ve hastanın gereksinmelerini karşılamada daha bağımsız olmasına yardım eder.
Hemşirelik süreci sisteminin önceki alt sistemlerinde olduğu gibi, hemşirelik aracılığı da bir süreci kapsar ve hemşirenin belirli bir hastayla ilgili kararlar vermesini gerektirir.
Bu aracılığın amacı hemşirelik bakım planını uygulayarak hastaya uygun bakımı sağlamaktır. Tanımlanan planlama sürecinden çıkan hemşirelik bakım planıdır. Hastanın hemşirelik bakımına olan tepkileridir.
Hemşirelik aracılığı sürecinde kullanılan iki etkinlik ölçütü vardır:
1- Hastanın hemşirelik bakımı hedefine ulaştığının kanıtı
2- Hastanın hemşirelik bakımını kabullendiğinin kanıtı.
Hemşirelik Aracılığı Süreci
Hemşirelik aracılığı süreci üç evrede tanımlanmıştır:
1- Hemşirelik bakım planını uygulama
2- Hastanın bakım karşısındaki tepkilerini belirleme
3- Hemşirelik bakımına olan tepkileri etkinlik ölçütleriyle karşılaştırarak değerlendirme
Hemşirelik Bakım Planını Uygulama
Hemşirelik bakım planındaki bilgi uygulamada esastır. Hemşirenin planladığı davranış tanımlanan ilkelerce yönetilecektir.
Örneğin oksijen tedavisi yapılan bir hasta varsayın. Bir fizik ilkesine göre oksijen yanmayı sağlar. Oksijen kendi başına yanmaz, fakat yoğun oksijende herhangi bir yanıcı madde kolaylıkla tutuşur. Bu ilke olabilecek kazaları önlemek için hemşireye hasta bakım planında yol gösterir.
Hastanın kişiliğini kazanması ilkesi hemşirelik aracılığında eIe alınır. Hemşire, bakımın bireyselliğini korumak için ani kararlar alacaktır.
Örneğin hemşire bir anneye ailesi için dengeli besin esaslarını öğretebilir. Hemşire, bu bilgiyi yazılı olarak sunmadan önce, bir çizelge üzerinde göstermenin daha yararlı olacağını görebilir.
Göğsü alınan bir hastanın kolunu hareket ettirmesi gerekir. Hasta bu hareketi yemek sonrasından ziyade yemek öncesi yapmayı yeğler ve isteği kabul edilir.
Hastanın ilgisi önemli olmakla beraber, hastadan yersiz isteklerde bulunmamaya dikkat edilmelidir. Bazı hastalar işe karışmaktan korkabilir veya çekinebilir. Veya bazılarında da katılabilecek duygusal ve bedensel yetenekler olmayabilir. Diğerleri ise sadece oyunbozan denilmesinden korktukları için ilgi gösterirler.
Hemşirenin hastanın bakımla ilgili yardımını sağlaması sırasında hastanın duygularını göz önünde bulundurması önemlidir.
Diğer bir nokta da hastanın yaptığı değişikliklerin hemşirelik amacıyla karışmamasıdır.
Örneğin hasta kendi insülinini kendisine nasıl uygulayabileceğini öğrenme işini tatil dönüşüne bırakmak isteyebilir. Eğer geciktirme hastalık için tehlike yaratacaksa, bu düzenleme yanlış bir hareket olabilir. Bu örnekteki öğretim programını geciktirmek, hemşirelik bakım amacını tamamen altüst edecektir.
Hastanın Bakım Karşısındaki Tepkilerini Belirleme
Tepki bir uyarma karşı koymadır. Bir kimsenin uzun zamandır görmediği arkadaşı ile beklenmedik anda karşılaşmasının (dürtü) sevinç yaratması (tepki) bir örnektir.
Hastanın hemşirelik bakımına olan tepkilerini bulup çıkarmak ve belirlemek çaba gerektirir. Bakımın esas amacını gözden geçirmek, hemşirenin değişiklikleri belirleyen tepkileri keşfetmesine yardım eder.
Örneğin tuvalet eğitim programı uygulanan bir hasta iki hafta içinde dışarı çıkacaktır. Hastanın bu eğitime olan tepkilerini görmek nispeten kolaydır: belirtildiği üzere, dışarı çıkma ya olur ya da olmaz. Hastadaki diğer tepki ve değişmeler daha gizlidir.
Hastanın bakım karşısındaki tepkilerini belirlemede kullanılan yöntemler veri toplamada kullanılan yöntemlerdir. Hastanın tepkileriyle ilgili olarak hemşirenin neye dikkat edeceğini bilmesi gerek:
- Hemşire görünürdeki ipuçlarına olduğu kadar gizli olanlara karşı da uyanık olmalıdır
- Hastanın tepkilerini değerlendirmede nesnel ve dürüst olmalıdır.
Aşağıdaki örnekler hemşirelerin hastanın tepkilerini nasıl belirlediklerini göstermektedir.
Bir hemşire midesi bulanan ve kusan bir hastaya bakmaktadır. Hasta yediklerini ve içtiklerini çıkarmaktadır. Uygulanan bakımın amacı mide bulantısı ve kusmayı azaltmak ve 24 saat içinde vücuda giren sıvı miktarını 2,000 cc’ ye yükseltmektir.
Gerekli bakım yapıldıktan sonra, hemşire hastanın tepkilerini çeşitli yollarla belirleyecektir. Hastadan mide bulantısıyla ilgili önceki duyguları ile şimdikilerini karşılaştırmasını isteyebilir. Eğer hasta mide bulantısı ve kusma kalmadığını söylerse, tepkileri belirlenmiş olur.
Hemşire, aynı zamanda hastanın rengi, yüz ifadesi, davranışları ve diğer değişikliklerini görebilmek için dış görünüşü izler.
Örneğin rengindeki solukluk kaybolmuş, yüz kasları dinlenmiş görünmekte, artık yanı başında böbrek küvete gerek duymamaktadır.
Ayrıca hemşire hastanın ağız yoluyla aldığı sıvı miktarının son yirmi dört saat içinde 2.000 cc' ye eriştiğini fark eder; hastanın dışarı çıkması düzelmiştir; vücut ısısı, nabzı ve solunumu normaldir ve laboratuvar raporlarına göre kandaki kimyasal bulgular da normaldir.
Bu örnekler bakım karşısındaki tepkileri göstermektedir.
Başka bir durumu ele alalım. Çevre sağlık hemşiresi çocuk bekleyen aileler için dersler düzenlemektedir. Topladığı veriye göre, belirli bir yörede son üç yıldır her yıl 202 bebek doğmaktadır. Son iki yıldır altı aylık devrelerin her birinde derslere katılan çiftlerin ortalama sayısı 31' dir.
Bu bilgiye göre, hemşire çoğu çiftlerin derslere katılmadığı sonucuna varır. Hemşirenin amacı, 12 ay içinde derslere katılan çiftlerin sayısını % 50 artırmaktır. Hemşire yöresel gazete ve radyo yoluyla derslerin devam ettiğini duyuran ilanlar hazırlar. Bir yıl sonra, hemşire planına karşı bazı tepkiler görür. Doğum sayısı son üç yılda olduğu gibi aynı kalmakla beraber, altı aylık devrelerin her birinde derslere devam eden çiftlerin ortalama sayısı 41'e yükselmiştir.
Hemşirelik Bakımına Olan Tepkileri Etkinlik Ölçütleriyle Karşılaştırarak Değerlendirme
Hemşirelik aracılığının en son evresi tepkilerin etkinlik ölçütleriyle karşılaştırılarak değerlendirilmesidir. Önce de belirtildiği gibi, hemşire amacını ve neyi aradığını bilmelidir. Hemşirenin elinde hastanın amaca ulaştığına dair kanıt bulunduğunda, ilk etkinlik ölçütü sağlanmış olur.
Bir an için, mide bulantısı olan ve kusan hasta örneğine dönelim. Bu hasta için hemşirelik bakım amacı ilk anda sağlanmıştır. İkinci durumda, hastanın mide bulantısı ve kusmasının devam edip durumunun kötüleşmesi etkinlik ölçütlerinin sağlanmadığını göstermektedir.
Çevre sağlık hemşiresinin bebek bekleyen ailelere dersler düzenlediği örnekte, hemşirenin amacı on iki ay içinde belirli bir çevrede derslere katılanların sayısını % 50 artırmaktadır. Artışın % 32 olması tam olarak amaca erişilmediğini gösterir, fakat ilan vermenin yararlı olduğu açıktır. Böylece, etkinlik ölçütü kısmen karşılanmış olur.
Hemşirelik aracılığı hemşirelik süreci sisteminde en son alt sistemdir. Hastanın tepkileriyle etkinlik ölçütlerinin karşılaştırılmasının değerlendirilmesi istenilen amaca erişilmediğini gösterirse, hemşire durumu yeniden ele alır. Ya bu alt sistemin başına, ya da önceki üç alt sistemden herhangi birine dönmeye karar verir.
Diğer üç alt sistemden birini ele alırsa daha fazla veri toplayabilir; hemşirelik değerlendirmesinde değişik standartlar kullanabilir veya hemşirelik bakım planında değişiklik yapabilir.
Hemşirelik süreci sisteminde hemşirelik aracılığı son alt sistem olduğu için, bir sonraki alt sisteme ilerleme tercihi yoktur. Eğer eldeki kanıt bir amaca doğru ilerlemenin başarıyla yürüdüğünü gösteriyorsa (yani amaca kısmen ulaşıldıysa) hemşire amacına tamamen varıncaya dek devam eder. Veya bir amaca erişildiğinde hemşirelik bakımına artık gerek duyulmaz. Alınan sonuç toplam sistemden çıkanın bir kısmı olur ve amaca varılınca sistem son bulur.
Sonuç
Hemşirelik süreci sisteminin dört esas sistemi tanımlandığına göre, hemşire her bir alt sistemin birbiriyle ne kadar bağlantılı olduğunu görebilir. Hemşirelik süreci sistemini kullanmanın yararları şimdi daha açıktır.
Örneğin hemşirelik süreci sistemi hastayı ve durumundaki değişiklikleri yanıtlamaya hazırdır; hemşirenin görüşündeki değişiklikleri yanıtlar; hastanın bakım gereksediği herhangi bir durumda kullanılabilir.
Aynı zamanda, hemşirelik süreci sistemi sürekli bir değerlendirme sağlar; hemşirenin yaratıcılığına da yer verir ve hemşirelik bakım sorunlarını ele almak için mantıklı ve düzenli bir yoldur.
Kaynak: Hemşireliğin Temel İlkeleri