Hemşirelik Bakımı ve Planlama
Hemşirelik bakımının planı, gerçek hemşirelik bakımı olan hemşireliğin aracılığına kılavuz olur.
Hemşirelik bakımını hastayla işbirliği yaparak planlama, üstün nitelikli hemşireliğin temel bir bölümüdür.
Hastayı işin içine sokmanın, hastanın kendi sağlığı için ve yüksek düzeyde bir iyilik sağlama ve bunu sürdürmede daha fazla bağımsızlık kazanması için hastaya daha çok sorumluluk yükleme cesareti verme gibi ek bir yararı vardır.
Hemşirelik bakımını planlamanın amacı hastanın yüksek düzeyde bir sağlık kazanmasına ve bunu korumasına yardımcı olacak mantıklı bir tasarı veya kılavuz hazırlamaktır.
Hemşirelik bakımını planlamanın iki etkinlik ölçütü vardır.
Birinci Ölçüt; hemşirelik değerlendirmesi ile hemşirelik bakım planı arasında doğrudan bir bağlantı olduğuna dair bir belirti bulunması gerektiğidir.
İkinci Ölçüt; hemşirelik bakım planının hastaca kabul edilecek bir plan olması gerektiğidir.
Hemşirelik Bakımını Planlama
Hemşirelik bakımını planlama süreci altı evrede tanımlanmaktadır;
- Hastaya hemşirelik bakımı gereken alanları saptama ve bunların öncelik sırasını belirtme;
- Hemşirelik bakımının amaçlarını saptama;
- Hemşirelik bakımının seçeneklerini belirleme ve seçeneklerden, amaçları karşılamaya en iyi yardımcı olacak biçimde bakımı seçme;
- Bakım yönergelerini yazma;
- Hemşirelik bakım planı hazırlama;
- Hemşirelik bakım planını etkinlik ölçütleriyle karşılaştırarak değerlendirme.
Hastaya Hemşirelik Bakımı Gereken Alanları Saptama ve Bunların Öncelik Sırasını Belirtme
Hemşirelik değerlendirmesi hastanın sağlık-hastalık durumuyla bağlantılı olarak güçleri ve zayıflıkları veya eksiklikleri belirten sonuçları kapsar.
Hemşire, bu sonuçlara dayanarak, hastaya hemşirelik bakımı gereken alanları saptar ve bunların, çok acil sayılandan en az önemliye doğru bir aşama sırası içinde, öncelik durumunu belirtir.
Hemşire, hemşirelik hizmeti gerektiren alanları belirtirken, genel olarak bu alanların çeşitli ortak kategorilendiğini fark edecektir. Bir tanesi, hastanın kendi fiziksel ve psikososyal gereksinmelerini karşılamaktan aciz olduğunu belirten alanları kapsar.
Hasta fiziksel, ussal, duygusal ve maddesel kaynaklardan yoksun olabilir. Hasta fiziksel veya ussal bakımdan, kendi kendine yiyemeyecek veya kendisini temiz tutamayacak kadar çok hasta olabilir.
Bir başka hasta el parmaklarını kullanamaz ve bundan dolayı bacağına sargı bezini saramaz. Hastanın biri verilen ilaçtan uygun dozda alıp almadığını saptayacak ussal yetenekten yoksun olabilir.
Bir başkasının, yarasına pansuman yapmak için gerekli eriyik ve gereci alacak parası olmayabilir. Hizmetlerin çoğunlukla gerekli olduğu ikinci kategori, hastanın bir gereksinmeden haberi olmadığını belirten alanları kapsar.
Örneğin çoğu kimse belirli bir belirtinin imlediklerinden çoğu zaman habersizdir. Çocukların normal gelişme sürecini bilmeyen ve bundan dolayı çocuğun başını tutmayı, oturmayı, ayakta durmayı veya yürümeyi öğrenmesinde gecikme olduğu zaman belirtileri anlayamayan bir anneyi göz önüne getirin.
Bir başka anne ise çocukta streptokok basilinden meydana gelen boğaz ağrısının romatizmaya ve kalp bozukluğuna yatkınlık oluşturabileceğini bilmeyebilir. Hizmetlerin gerektiği bir başka kategori yüksek düzeyde bir sağlığa yol açacak biçimde ele alınmayan sağlık-hastalık durumlarını kapsar.
Örneğin kilo vermek için dengesiz bir rejim uygulayan kimse böbreklerini bozabilir. Müshil almayı alışkanlık haline getirmiş bir kimse, bağırsaklarının işlemesini ciddi derecede yavaşlatabilir.
Sindirim bozukluğunu hafifletmek için sık sık mutfaktan sodyum bikarbonatı alıp kullanan hasta, kanının kimyasal yapısında bozukluğa neden olabilir.
Hemşirelik bakımının gerekliliği tanımlandıktan sonra, sorunun nedeni belirlemek çoğunlukla uygun bir hemşirelik bakımının seçilmesini hatıra getirecektir.
Örneğin önemli birer karın ameliyatı geçiren üç hasta yatakta kalabilir ve bedensel faaliyete karşı isteksizlik gösterebilirler. Bu, hastaların tümüne, kendilerini harekete geçirtecek hemşirelik bakımı gerekir.
Bir tanesinin romatizmal eklem iltihabı vardır ve kendisinde tutukluk hissettiğinden dolayı hareket etmeye karşı isteksizdir. Diğeri hareket edecek hali olmadığını ve hastanede yattığı bu süreyi tam bir dinlenme için kullanmak istediğini söyler.
Üçüncü hasta ise, 30 yıl önce ameliyattan sonra yan döndüğü için babasının dikişleri açıldığından, dolayı, hareket etmenin yarasına dokunacağından korkmaktadır.
Bu üç hastanın daha fazla hareket etmesi gerektiği halde, bunu gerçekleştirmek için gereken özel hemşirelik önlemleri hiç kuşkusuz çok farklı olacaktır. Hemşirelik hizmetlerinin gereksendiği durumları önceden sırasına koyarken, hem hastanın hem de hemşirenin görüşleri hesaba katılacaktır.
Eğer hemşire hastanın önem verdiği şeyi umursamazsa pek başarıya ulaşılamaz. Hemşire, mümkün olduğu zaman hastanın benimsediği öncelik sırasına uyarsa, genellikle çok daha kaygısız ve tatmin olmuş bir hastaya kavuşacağını fark eder.
Zaman zaman böyle davranamayacak ve kararının neye dayandığını hastanın anlamasına çalışacaktır. Bu gibi durumlarda hastaya ve hemşireye hem uygun hem de onlarca kabul edilebilecek bir uzlaşma yolu bulunabilir herhalde.
Hasta öncelik sırasını saptama işine eski deneyimlerini ve değerlerini katar. Örneğin geçmişte midesi bulanıp kusacak kadar şiddetli ağrı çeken bir hasta, ağrının kesilmesini öncelik sırasını gösteren listenin başlarına koyabilir.
Çekingen olan ve bağırsakların boşaltımını konuşmaktan utanan bir kimse, lavmana gereksinme duymamak için kabızlığı önleyici önlemlere öncelik verir.
Öncelikler konusunda hastanın duygularını göz önünde tutmakla birlikte, hemşire bu öncelikleri çoğunlukla insanların gereksinmeleri ve işlevleri hakkındaki bilgisine ve geçmişteki hemşirelik deneyimine dayanarak saptar.
Önceliği olmayan hemşirelik değerlendirmesine değinilmeyebilir. Temel fizyolojik gereksinmelerin karşılanması diğerlerinden daha acildir.